25 sierpnia 2012 r. odbędzie się rajd rowerowy trasą nowo oznakowanego szlaku o długości 37 km, przebiegającego przez Neklę, Gierłatowo, Podstolice, Opatówko, Zasutowo, Barczyznę, Nekielkę i Starczanowo. Fizyczne oznakowanie szlaku w terenie odbyło się w ramach projektu, który uzyskał dofinansowanie ze środków UE w wysokości 25 tys. zł. Ponadto w ramach projektu ustawionych zostało 15 tablic informacyjnych, które zlokalizowano w miejscach poszczególnych atrakcji turystycznych, m. in. przy cmentarzach olęderskich na terenie gminy, kościółku w Nekielce, kościele w Opatówku i Nekli, dworze w Podstolicach, parku w Nekli oraz alei kasztanowej w Starczanowie. Turyści korzystający ze szlaku będą mogli również skorzystać z miejsca wypoczynku i postoju zlokalizowanego przy schronisku w Nekielce, znajdują się tam bowiem altana, stoły i ławki. Projekt przyczyni się niewątpliwie do rozwoju turystyki i rekreacji w Gminie Nekla, a w celu wypromowania szlaku rowerowego i jednocześnie zachęcenia potencjalnych turystów do korzystania z niego wydano folder zawierający mapę z przebiegiem szlaku oraz opisem miejsc, które warto zobaczyć.
Projekt współfinansowany z środków Unii Europejskiej w ramach Osi 4 LEADER
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-13
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
Europa inwestująca w obszary wiejskie
Szczegóły dotyczące rajdu wraz z kartą zgłoszeniową tutaj: http://nekla.eu/wydarzenie-167-I_Rajd_Rowerowy_Sladami_osadnictwa_olederskiego.html
Szczegółowe informacje na temat szlaku poniżej:
Wycieczkowa trasa rowerowa „Szlakiem osadnictwa olęderskiego” została wytyczona w 2005 r. z okazji jubileuszu 600-lecia Nekli. W 2012 r. dokonano modyfikacji trasy i fizycznego oznakowania szlaku w terenie. Zachęcamy do odwiedzenia urokliwych zakątków leśnych, w których żyli i pracowali przez blisko 200 lat olędrzy. Przyczynili się oni do rozwoju takich miejscowości jak Nekielka, Barczyzna, Gierłatowo i Zasutowo.
Podróż rozpoczynamy w Nekli, miejscowości wzmiankowanej w 1405 roku. Wokół Nekli w połowie XVIII wieku powstawały osady olęderskie, przez które prowadzi nasz szlak wycieczkowy. We wschodniej części gminy został on poszerzony o zespół parkowo-dworski w Podstolicach i zabytkowy drewniany kościółek św. Katarzyny w Opatówku (szlak żółty). Dla wytrwałych proponujemy nieoznaczony czarny szlak przebiegający przez gminy: Kostrzyn Wlkp. i Pobiedziska. Zobaczysz tam m.in. ciekawie położony zespół śródleśnych jezior, wczesnośredniowieczne grodzisko pierścieniowe nazywane Okopem Szwedzkim i dawne osady olęderskie: Siedleczek i Brzeźno.
WARTO WIEDZIEĆ!
Osadnictwo olęderskie wzięło swoją nazwę od jego pionierów – Holendrów, zwanych w języku staropolskim olędrami. W późniejszym okresie używano tej nazwy w stosunku do chłopów niemieckich i polskich, którzy meliorowali bagniste tereny, karczowali lasy i użyźniali piaski. Ich osady lokowano na terenach opustoszałych w czasie wojen i epidemii. Nie podlegali obciążeniom pańszczyźnianym lecz płacili za użytkowanie ziemi ustalony czynsz.
Licencja: (c) 2012 Pietruska & Mierkiewicz Sp. z o.o. www.topmapa.pl
KILKA OBJAŚNIEŃ:
- trasa rowerowa oznaczona jest kolorem czerwonym i żółtym,
- na czarno zaznaczono nieoznakowany szlak dla wytrwałych na terenie gmin: Nekla, Kostrzyn Wlkp. i Pobiedziska,
- numery w kółku są odnośnikami do opisu interesującego miejsca zaznaczonego na mapie,
- liczby w nawiasach np. (4,9 km) oznaczają odległość w kilometrach do danego obiektu zaznaczonego na mapie, liczoną od początku trasy przy pałacu w Nekli
WARTO ZOBACZYĆ!
1. Założenie parkowo – dworskie w Nekli (0,0 km)
tworzą: eklektyczny pałac z ok. 1870 r., dawna stajnia i powozownia, gdzie obecnie mieści się siedziba Nekielskiego Ośrodka Kultury oraz park o powierzchni 11,2 ha, w którym podziwiać można okazałe pomniki przyrody m.in. modrzew europejski, gruszę Józefinkę, dęby i olchy czarne.
2. Kościół św. Andrzeja Ap. w Nekli (0,2 km)
fundacji Teodora Żółtowskiego. Neoromańską budowlę projektu J. Łukomskiego wzniesiono w latach 1899-1901 w miejscu poprzedniego, drewnianego z 1749 r. Wewnątrz znajdują się trzy barokowe ołtarze, ambona i rokokowa chrzcielnica. Kościół słynie z okazałej kopuły, wieżyczek i pięknych witraży pochodzących z królewskiego zakładu sztuki
w Monachium. Na fasadzie rzeźbiona grupa pasyjna dłuta W. Marcinkowskiego, a na elewacji południowej kartusz z herbem Ogończyk rodziny Żółtowskich, od 1994 r. oficjalnym herbem Nekli. Na wieży północnej w miedzianej kuli umieszczono kopię aktu erekcyjnego budowy kościoła.
3. Cmentarz ewangelicki w Gierłatowie (3,4 km)
w miejscu założonej przed 1775 r. osady Chłapowskie Olędry. Ze względu na walory krajobrazowe i trudny dostęp, pozostawiony w niezmienionym stanie jako przykład wyglądu wszystkich cmentarzy olęderskich przed renowacją. W Chłapowskich Olędrach 2 II 1840 r. urodziła się Caroline Rattey, przyszła żona Friedricha Herbiga, autralijskiego imigranta z Zielonej Góry.
4. Cmentarz ewangelicki w Gierłatowie (4,7 km)
w miejscu osady Laski Olędry, założonej pomiędzy 1762 a 1775 r. przez pułkownika Aleksego Lipskiego, dziedzica dóbr Chwałszyce, Podstolice, Gąsiorowo i Zasułtowo.
5. Założenie parkowo – dworskie w Podstolicach (8,8 km)
Podstolice, miejscowość wzmiankowana w 1400 r. W parku o powierzchni 2 ha znajduje się dwór neoklasycystyczny zbudowany ok. poł. XIX w. przez Telesfora i Stanisławę Filomenę Kierskich. Po śmierci Telesfora, dwór w 1871 r. trafił w ręce państwa pruskiego. Swoją świetność zawdzięcza obecnym właścicielom Annie i Andrzejowi Kareńskim. W starannie utrzymanym parku możemy zobaczyć spacerujące pawie, białe daniele oraz okazy pięknych roślin.
6. Kościół św. Katarzyny w Opatówku (10,1 km)
najstarszej miejscowości w gminie Nekla, wzmiankowanej w 1070 r. Wzniesiony w latach 1752-54 z fundacji L. Morawskiego. Drewniany, jednonawowy, kryty gontem, konstrukcji zrębowej, z zewnątrz oszalowany. Na belce tęczowej krzyż z XVI w. Główny ołtarz rokokowy z obrazem św. Katarzyny z XVIII w.
7. Cmentarz ewangelicki w Zasutowie (14,2 km)
miejscowości wzmiankowanej w 1397 r., wyludnionej w XVI-XVII w. Wieś Zasułtowo Olędry powstała w latach 1759-1761 na gruntach nazwanych Zasułtowo Wielkie i Małe w borach i lasach chwalczyckich. Założył ją Aleksy Lipski, dziedzic dóbr Chwalczyce, Podstolice, Gąsiorowo i Zasułtowo, pułkownik, a następnie generał-adiutant Jego Królewskiej Mości.
8. Cmentarz ewangelicki w Barczyźnie (17,0 km)
w miejscu osady Mystkowskie Olędry, założonej przed 1756 r. Potwierdza to umowa zawarta w Nekli 20 lutego 1756 r. mędzy właścicielem i zapewne założycielem Piotrem Zbyszewskim a ówczesnym plebanem nekielskim ks. Aleksym Błachowiczem w sprawie świadczeń mieszkańców tej osady, należnych proboszczom parafii rzymsko-katalickiej w Nekli, wynikających z faktu tej lokalizacji na części dawnej opustoszałej w XVI w. wsi Sławęcin. Około 300 m w kierunku północnym za cmentarzem, na podmokłym skraju lasu znajduje się miejsce gniazdowania żurawi.
9. Okazałe dęby w Barczyźnie - pomniki przyrody (18,4 km)
Jeden z nich, Wyssogota, o obwodzie 395 cm znajduje się przy zabudowaniach, dwa pozostałe, Sławęta i Bardszczyn, o obwodach 384 i 446 cm ok. 700 m pod lasem. Są to cenne pozostałości występujących tu niegdyś grądów środkowoeuropejskich, objęte ochroną w 2005 r.
10. Cmentarz ewangelicki w Barczyźnie (19,9 km)
zwanej po staropolsku Barszczyzną lub Barskimi Olędrami. Właściciel tej ziemi, Antoni Wyssogota Zakrzewski, ok. 1756 r. w Barszczyźnie Starej i w 1776 r. w Barszczyźnie Nowej osadził 18 olędrów, nadając im wspólny przywilej 16 lipca 1776 r. Obok cmentarza zbudowana w 1893 r. szkoła z prostokątną apsydą na ołtarz. Od października1857 r. istniał w tej miejscowości filiał parafii ewangelickiej w Nekielce dla 639 osób.
11. Cmentarz ewangelicki w Nekli (22,5 km)
przy ul. Polnej, w miejscu dawnej osady Targowogóreckie Olędry (Góreckie Olędry). Przywilej lokacyjny ”olędrom w dębowym lesie” nadał w dniu 1 maja 1751 r. Zygmunt Turno, dziedzic dóbr w Targowej Górce.
12. Cmentarz ewangelicki w Nekli (26,0 km)
założony w 1887 r. na gruntach wykupionych przez parafię ewangelicką od Teodora Żółtowskiego. Nekla nie była wsią olęderską, ale przedstawiciele kolejnych pokoleń okolicznych Olędrów przenosili się do leżącej przy szlaku komunikacyjnym Nekli. Zachowane w Archiwum Państwowym w Poznaniu dokumenty metrykalne potwierdzają, że już w 1818 r. mieszkała tutaj spora grupa społeczności ewangelickiej. Przed założeniem tego cmentarza zmarłych ewangelików grzebano na cmentarzu katolickim.
13. Kościół poewangelicki w Nekielce (29,8 km)
dawniej Nekielskie Olędry. Założone 22 października 1749 r. przez Franciszka Odrowąż Wilkońskiego, właściciela dóbr nekielskich, na gruntach nazwanych ”Lisia Woda, Muniak i Strzyżewko w borach i lasach nekielskich”. Znajdujący się w Nekielce kościół ewangelicki konsekrowano 8 października 1884 r. Wcześniej, bo już w 1754 r. istniał w tym miejscu drewniany dom modlitwy dla miejscowych olędrów. W 1846 r. znaczna grupa mieszkańców Nekielki i okolic wyemigrowała do Australii. Obecnie kościół jest własnością A. i A. Kareńskich, którzy organizują tutaj wystawy, koncerty i spotkania z ludźmi kultury, doceniane w całym regionie. W 2005 r. na ścianie kościoła umieszczono tablicę upamiętniającą osiedlenie olędrów w okolicy Nekli.
14. Cmentarz ewangelicki w Nekielce (30,4 km)
o powierzchni 0,5 ha, z zachowanymi dwoma żeliwnymi krzyżami nagrobnymi. Jeden z nich, ustawiony w nietypowy sposób, z napisami skierowanymi w stronę ulicy, upamiętnia Annę Laurę Leontinę Gessner, córkę miejscowego proboszcza. Pastor Ludolf Theobald Raimund Gessner, mianowany 16 X 1853 r administratorem, a później proboszczem parafii Nekla Hauland, pełnił swoją posługę aż do śmierci 6 IV 1883 r. Jego zasługą było wybudowanie w 1868 r. nowego domu parafialnego i w latach 1880-83 murowanego kościoła. Prawdopodobnie spoczywa w tym samym grobie.
Naprzeciw cmentarza, budynek dawnej szkoły, obecnie schronisko młodzieżowe.
15. Aleja kasztanowa w Starczanowie (35,7 km)
Ze Starczanowa do Nekli wiedzie zabytkowa aleja kasztanowa licząca ok. 170 lat tworząc niezwykle malowniczy krajobraz.
(37 km - powrót do pkt.1)
Szlak czarny nieoznakowany (długość szlaku liczona od pkt. 15 Alei Kasztanowej)
16. Brzeźno dawniej Brzezie (6,1 km)
Na podstawie przywileju z 27 marca 1749 roku założone przez A. Krzyckiego. Wieś zasiedlona przez 18 rodzin olęderskich. Cmentarz ewangelicki za boiskiem szkolnym.
17. Siedleczek, dawniej Siedleckie Olędry albo Zabrodzie Olędry (8,1 km)
Założone w 1772 r. przez Antoniego Krzyckiego, kasztelana krzywińskiego, dziedzica dóbr Sie(d)lca, Iwna, Łęka i Osieka. Cmentarz ewangelicki przy lesie.
18. Grodzisko pierścieniowe zwane Okopem Szwedzkim (10,4 km)
zejście z grobli w prawo – na zachód wg oznaczenia szlaku niebieskiego i zielonego. Za grodziskiem rozlewisko wodne ze śladami żerowania bobrów.
19. Oz polodowcowy (11,0 km)
Legenda głosi, że w lasach między Neklą a Iwnem w karczmie ”Wygoda” zatrzymał się czarnoksiężnik Twardowski. Aby wyruszyć do Poznania rozkazał diabłom usypać groblę przez mokradła. Diabły uwijały się nosząc ziemię w workach czyli sakiewkach. Gdy kur zapiał przerwały pracę i upuściły worki. Cztery z nich upadły w pobliżu grobli i stąd powstały pagórki zwane diabelskimi sakiewkami a groblę nazwano Groblą Twardowskiego.
20. Rezerwat przyrody Okrąglak (12,6 km)
znajduje się ok. 1,5 km na północ (w prawo) od skrzyżowania Traktu Pobiedziskiego z Groblą Twardowskiego, w obrębie zespołu malowniczych, leśnych jezior: J. Ósemka, J. Ully, J. Cyganek, J. Baba i J. Okrąglak.
